’50’liyillarda, Venedikli sanatçilar, müthiş yaraticiliklanm gdzler dnüne sererek cami blumsuzleştirdiler. Bugün uluslararasi pazarlarda da oldukga ragbetgdren Murano camlan, ulaşilabilirfiyatlan sayesinde, birgok evin vazgegilmez klasiklerinden biri halinegeldi…
Murano, camcihgm babadan ogula gegtigi kügücük bir ada. Burada cam, atalardan kalma bilgi birikimiyle üfleniyor, süsleniyor, renklendiriliyor ve son olarak da pifiriliyor. Bugünkü camlarda gecmisin izlerini gonnek mümkün. Birgok sanatgi XIX. yüzyildaki rokoko tarzindan vazgegebilmig degil. Adaya gelen turistler ise bu geşitlilik ve varaticihk karşismda hayranliklarim gizlevemivorlar.
Venedik camcihgmm yeniden doguşunun lükavesi, XIX. yüzyila kadar uzanir. Bu tarihe kadar Murano, kimligini bulmava cahsan bir ada gorünümündeydi.
Avusturya kralligi himayesindeki Venedik Cumhuriyeti’nin vonetici smifi, Murano camlanna gereken onemi gosteremedi; ancak 1900 lü ydlardan hemen once bazi tistalar, XVü. yüzyila damgasmi vuran ozel teknikler geliştirdiler. ’20’li yillarda ise Milanolu avukat Paolo Venini bolgedeki bir fabrikayi satm alarak, yeni yeteneklere ka
1. Ciotolo, Murano Ozel Ellleri Koleksiyonu, 18801900.
2. Cam vazo, Victoria ve Albert Müzesi, Londra, 18711872.
3. Opalin cam ufak kase. Murano Cam Müzesi, XVüI. yüzyilin ikinci yarisi.
4. Kompozisyonlar fampiyonu Vincenzo Moretti’nin en begenilen cam formlari, Moretti Koleksiyonu, Murano Cam Müzesi, 1881.
pilarmi agti. Müthiş iş zekasi sayesinde ünlü cam ustalarim bünyesinde toplamakla kalmadi. yenilikgi tasarimcilara da olanaklar sagladi. Venedik’te alişilmişm dişmda modellerle dikkatleri üzerine cekli. Tek renkli. süslemelerden armmiş vazo ve bardaklarla Murano camlannda ikinci bir altm gagm başlangicim oluşturdu. Artik agir ve süslü gizgiler geride kahmsu. Bu yeni tasarimlar, aym zamanda pivasada müthiş bir rekabet oluşturmayi da başardi. O donemde Fransa’ya bile agir cam işlemeciligi konusunda bilgi aktanmi yapildi. Bütün bunlarm sonucunda ise ’50 li yillarda cam tasanmciligi altm gagim yaşiyordu. Lnlü cam eksperi JeanClaude Bester o donemi şu sozlerle anlatiyor: “ ’50 liyillann cami, gergck bir şolendi. Faşizm sonrasi ozgürlukgü dügüncenin biryan.uma.si, yaraticdigui zirvesi olarak tammlanabilir”. Bu arada donemin diger ünlü isimleri yeni teknikler geliftirmek igin araştirmalanm luzlandirdilar. Formlar ve renkler hep bir bütün iginde degerlendiriliyordu ve asil zorluk da buradaydi. Pargalarm tasanmlari gok basit ve sadeydi ama yapihş teknikleri degişmişti. Elde üretilivorlardi ve bir parganin ortaya gikmasi gok büyük bir emek gerektiriyordu. Bu arada teknoloji her zaman yaraticiligin hizmetindevdi. Hig kuşkusuz bu objeler birer sanat eseriydi ve herkesge oyle kabul ediliyordu.
1945-1955 villan arasinda Murano camlan üreten merkezlerin sayisi 15’i bulmuştu. Bunlardan en ünlüsü, Venini, dünya gapmda ozel satiş noktalari olusturdu. Belirli bir tarz bütünlügü olmadigi igin “Venini leri digerlerinden ayirt etmek zordu.
Yine de hafif üfleme camlan. sade gizgileri ve baloncuklu model\ leriyle kolayca avirt edilebilivorlardi. Paolo Venini ilk kişivdi. Bu gün Venini camlan hala üretiliyor. Taklitlerinin gogalmasina ragmen Ettore Sottsass ve Mario Bellini gibi isimlerin imzalarim Murano camlarmm üzerinde gorebiliyoruz.
Barovier&Toso’nun başinda Ercole Barovier bulunuvordu. Kendisi yeni formlar yaratxyor ve giziyordu. 20.000’den fazla model yaratti. Bunlardan en ünlüsü “murrhine” teknigin kullamldigi modeldi. Fakat o ydlarda Barovier camlarm üzerine asla imza atmiyordu. Oglu Angelo, artistik camcihga aym onemi vermif fakat ’50’li ydlarda popüler olan modelleri tekrarlamaktan oteve gidememişti. Bugün ise bütün Barovier camlan imzali üretiliyor.
Diger ünlü Murano üreticilerine gelince… Sovut gizgiler ve patchwork modeller konusunda ozel teknikler geliştirmiş olan Aureliano Toso en tamnmiş olanlardan biri. En yaratici üreticilerden biri olan Toso, şirketin voneticisi olan Dino Martens in artistik etkisinde kalmiş arna onun olümunden soma gozle gorülür bir düsüs yaşamiştir. Bugün ise galigmalarmi aydinlatma elemanlan üretimine kaydirmişlardir.
Ve son olarak ’50’li yillardaki altm gagi anlatirken Seguso Vetri d’Arte’nin ismini saymadan gegemeyiz. En onemli ozelligi, agir cam yapimi üzerine uzmanlaşmiş ohnasiydi. Birbirleri üzerine eklenen katlar renkli kabuklar oluşturuyor ve ortaya 50k ilging modeller gikivordu. Kontrasth renkleri kullanmayi tercih r‘ etti. Ve hemen hemen tüm Murano camlarmda V oldugu gibi objelerin üzerine imza atmiyordu. 0 f zamanlarda Seguso Vetri d Arte XIX. vüzyil şe
killerinden esinlenerek geleneksel t modeller üretiyordu. Ortaya gikan modellerin kaliteleri ve artistik degeri gok yüksekti.
Monumento del Cardinale Vincenzo Moretti – Storia e Memoria di Bologna
