Moğol istilasında yerle bir olan Harran’da yerleşim, hiç kesintiye uğramadı. Eski çağların ihtişamını yansıtan harabelerin eteğinde, mütevazı da olsa çağdaş Harran köyü yaşamını sürdürüyor.
Üstte, solda ve şadda, günümüz Harran’ı sıcağa, kuraklığa, yoksulluğa direnerek GAP’ın getireceği bereketi sessizce bekliyor. Geçmiş hayat tarzının izleri, çağdaş gelişmeler karşısında silinmeye yüz tutuyor. Altta, solda ve sağda. Ulu Cami… Eski Harran’ın ihtişamından arta kalanlar, yeni uygarlığa uzanan yolun işaret taşları… Sol sayfada, Ay tanrısı Sin’in şehri Harran, İslamiyet’in egemenliğine girince bir kültür merkezi haline geldi. O dönemin Ulu Camisi’nden kalan kemerler, halâ ayakta…
Harran, Halil İbrahim’in şehri
Günümüzde Harran’a yapılacak her yolculuk, Şanlıurfa’dan başlıyor. Şanlıurfa, hava ve kara ulaşım yolları, otelleri, yükselen ticaret ve kültür hayatıyla gözlerini geleceğe dikmiş, her gün hızla gelişen kocaman bir şehir. GAP umutlarının başkenti… Karayoluyla bir saat uzaklıktaki Harran ise eski uygarlıkların harabelerine yaslanmış küçücük bir köy… Oysa Mezopotamya’daki yolculuklarına birlikte başlamışlardı. İklimi sıcak olsa da çok sayıda serin mağaralara sahip olan Urfa, güneşi tanrı bellemişti. Şemeş’ti tanrısının adı. Şemeş’in sıcağında bunalan, gölgesiz Harran ise ay tanrısı Sin’in gecelerine sığınmıştı. Yukarı Fırat havzasında el ele girdiler tarih sahnesine. Anadolu ve Mezopotamya’nın en eski halkları, Hititler, Hurriler, Mitaniler, Asuriler arasındaki dünyada ticaret, kültür ve inanç şehirleri olarak yükseldiler, çekim merkezi oldular. O çağların kalıntıları da, efsaneleri de bugüne kadar silinmedi. Büyük İskender’in buralardan geçişi muhteşem oldu; Helen kültürüyle Mezopotamya uygarlığını kaynaştırdı. Ölümünden sonra kurulan Kommagene Krallığından bize, Nemrut Dağı zirvesindeki GrekoPers Panteon miras kaldı. Harran’dan yolu geçmiş biri var ki, onun anısı ve etkisi özel bir iz bıraktı. Semavi dinlerin ortak atası, Halilürrahman İbrahim, Ur’dan yola çıkıp Harran’da konakladı, Allah’ın ilk vahyini Harran’da işitti. Allah, O’na Kenan ülkesini Harran’da vaat etti. (Ahdi Atik Tekvin Bapl2, 13) Her ne kadar, İslâmî gelenekte İbrahim makamı olarak Urfa bilinse de, Kitabı Mukaddes’e Harran’ın adı kaydolundu. Yazılı kayda geçmese de İbrahim’in yolu belki Urfa’ya da düşmüştür. Gönüller öyle söylüyorsa, inananlar, geleneği, elbette Urfa’da canlı tutacaklar. Ama insan, düşünmeden edemiyor. Acaba Harran harabe olmasaydı, Halilürrahman’ın makamı olma şerefini Urfa’ya kaptırır mıydı?
Yeri gelmişken, “Harran ne zaman harap oldu?” sorusuna da cevap arayalım. 13. yüzyılda, çok uzaklarda, Asya’nın derinliklerinde büyük bir fırtına koptu ve önüne kattığını yaka yıka Akdeniz sahillerine ulaştı. Fırtına dindiğinde dünya tarihinin tanıdığı en geniş imparatorluk Asya ve Avrupa’yı tek bir bütün haline getirmişti bile. Bu kasırganın efendisi Cengiz Han’dı. Moğol atlıları 1260’da Bağdat gibi Harran’ı da yağmalayıp yıktılar. O günden bugüne Harran, parlak çağlarını arıyor. Cengiz Han’dan önceki beş yüz yıl boyunca şehir medreseleri, camileri, rasathaneleri, kervansaraylarıyla İslam dünyasmm en yüksek zirvelerinden biri haline gelmişti. Harap olduktan bu yana, yedi yüzyıldır o altın çağ unutulmadı. Küçücük bir köy haline gelse de, Harran insandan mahrum kalmasın diye, İbrahim’in torunları gayretlerini esirgemediler. Sıcaktan korunmak için en uygun mimariyi geliştirip, en basit malzemeyle, kerpiçle evlerini yaptılar ve varlıklarını sürdürdüler. Bugün, GAP’m verdiği umutla, geleceğin Eden bahçesini yaratmak için her zamankinden
En üstte, solda ve şadda, mimarî biçim ve kerpiç malzemenin olağanüstü uyumu, cehennem sıcağında hayatı sürdürebilmenin temeli. Çocuğun tshirt’ü de bunun ifadesi mi acaba? Üstte. Harran’da Roma Devri surları. Altta, biraz gölge… Güneş tanrısı Şemeş’in hiddetinden korunmak için…
daha gayretli çalışıyorlar. Harran, ikiz kardeşi Urfa’nın yarımdaki eski yerini almak için yeniden doğuşuna hazırlanıyor.
NEREDE KALINIR?
Edessa Hotel, (0414) 215 99 11. Harran Otel, (0414) 313 28 6″
NERELER ZİYARET EDİLİR?
Üç günlük bir gezi programında Harran, Urfa eski şehir, Nemrut Dağı ve Atatürk Barajı yer almalı.
NASIL GİDİLİR?
THY’nin her gün saat 10:20’de Ankara aktarmalı IstanbulŞarlıurfa uçuşları ve sah ve perşembe günleri direk İstanbulŞaiL_ uçuşları var. Fiyatı 54.000.»! TL.
