DİYABET, KALP HASTALIKLARI VE BUNAMANIN DA DÂHİL OLDUĞU, ŞEKERE BAĞLI GELİŞEN HASTALIKLAR HIZLA ARTARKEN, ŞEKERLİ YİYECEK VE İÇECEKLER HER ZAMANKİNDEN DAHA FAZLA TÜKETİLİYOR. KÖTÜ OLDUĞUNU BİLİYOR AMA KENDİMİZİ DURDURAMIYORUZ.
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR DA, BUNUN KENDİNE HÂKİM OLMAKLA İLGİLİ OLMADIĞINI GÖSTERİYOR: ŞEKER, TIPKI AĞIR UYUŞTURUCULAR KADAR BAĞIMLILIK YAPAN BİR MADDEYE DÖNÜŞEBİLİYOR. SEN DE BAĞIMLI HÂLE GELMİŞ OLABİLİR MİSİN?
FOTOĞRAFLAR: JAMIE CHUNG
KENDİ İSTEĞİNLE ZEHİR YEMEZSİN, DEĞİL Mİ?
Arada bir, pek de sağlıklı olmayan ziyafetler çekiyor olabilirsin. Ya da happy hour’da besleyici sayılmayacak abur cuburları es geçmiyorsun. Peki, zehir yiyor musun? Asla.
Yanılıyor olabilirsin.
Kaliforniya Üniversitesi’ne bağlı San Francisco Tıp Fakültesi’nden Nöroendokrinoloji Doktoru Robert Lustig’e göre şeker, yüksek dozlarda zehir etkisi yapıyor. Hatta beslenme programımızda yer verdiğimiz kadarı bile, toksik olmanın ötesine geçiyor. Bugün tükettiğimiz şeker miktarı, günde ortalama 22 adet küp şekere eşdeğer. Bu, ortalama bir kadının yılda yaklaşık 32 kilo -neredeyse kendi ağırlığının yarısı kadar- şeker tükettiği anlamına geliyor.
Amerikan Kalp Vakfı ve Dünya Sağlık Örgütü, son dönemde özellikle kadınları, günde altı tatlı kaşığından daha az şeker (doğal besinlerden aldığımız şeker haricinde) tüketmeye teşvik eden bir kılavuz yayımladı. The Blood Sugar Solution 10-Day Detox Diet kitabının yazarı Doktor Mark Hyman ise, aşırı şeker tüketiminin salgın hâline geldiğini söylüyor ve ekliyor: “Bunun uzun vadedeki etkileri sarsıcı olabilir.”
Burada bahsedilen etki ise, maalesef diş çürüklerinden daha fazlası. Hasar zamanla diyabet, obezite, hatta Alzheimer hastalığına; meme, rahim ve kolon kanserlerine zemin hazırlıyor. Yeni bir çalışma, normal kilodaki bir insanın yüksek oranda şeker tükettiğinde kalp rahatsızlıklarından ölme riskinin ikiye katlandığını gösteriyor. Başka bir araştırmaya göre ise aşırı şeker tüketimi, alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasının nedeni.
Hyman, “Hiç şüphe yok ki kendimizi hasta edecek kadar tatlıya düşkünüz” diyor. Neden mi? Çünkü ciddi seviyede bağımlıyız. Araştırmalar, yüklü miktarda şeker içeren besinlerin, bırakması en güç
uyuşturucular kadar bağımlılık yapabildiğini gösteriyor.
TATLI KRİZİ LANETİ…
Hyman, ilk çağlardaki atalarımızın büyük ihtimalle 20 tatlı kaşığı kadar şekeri bir yılda tükettiğini belirtiyor. Lustig’e göre aslında bedenimiz, sağlıklı yağlar, proteinler ve kompleks karbonhidratları parçalayarak kendi glikozunu (şekerin içinde bulunan ve hücrelerine “yaşam enerjisi” sağlayan bileşen) kendisi üretiyor. Michigan Üniversitesi’nden Psikolog Ashley Gearhardt, “İnsanlar tatlı yiyeceklerle karşılaştığında buna seviniyor çünkü bunlar beynimize besleyici orman meyvelerini ya da diğer meyveleri çağrıştırıyor” diyor.
Problem şu ki, yapılan araştırmalara göre beyin, şeker tarafından tamamen sarhoş edilebiliyor. Hayatımıza girmiş olan ekstra şekerlerden birini aşırı tükettiğinde, beyninin ödül merkezinde yer alan ve kendini iyi hissetmeni sağlayan nörotransmitter, yani dopamin seviyen aniden yükseliyor. Why Diets Fail: Because You’re Addicted to Sugar kitabının yazarı Doktor Nicole Avena, “Bu mutluluk anları sürekli tekrarlandığında, beyindeki ödül merkezi giderek duyarsızlaşıyor ve çok daha düşük oranlarda dopamin üretilmesine neden oluyor” diyor. Bu da sürekli olarak daha fazla şekere ihtiyaç duyman demek.Güncel bir araştırma, tatlı kurabiyelerin kokain veya morfin kadar bağımlılık yapıcı olabildiğini gösteriyor. Bilim insanları, yüksek şeker içeren besinler yedirilen deneklerin beynini görüntülediğinde, bu kişilerin beynindeki ödül merkezinin aydınlandığını görmüş. Tıpkı uyuşturucu bağımlılığı gibi.
Bu kadarla bitmiyor: Avena’nın araştırması, bazı kişilerdeki şeker bağımlılığının, başka bağımlılıklarda olduğu gibi yoksunluk belirtisiyle beraber yaşandığını gösteriyor. Avena, “Beyinde uyuşukluk,
GİZLİ ŞEKER
Uzman Doktor Nicole Avena’ya göre çoğu kişi aşırı şeker tükettiğinin farkında bile değil. Bunun nedenlerinden biri, bazı “sağlıklı” besinlerin gizlice şekerle yüklü olması. Bu nedenle Amerika’da FDA, gıda ürünlerinin etiketinde doğal ve eklenmiş şekerin ayrı ayrı belirtilmesi zorunluluğu getirilmesini önerdi. Ancak hâlâ sadece “toplam” şeker miktarını öğrenebiliyoruz. Günlük tavsiye edilen şeker sınırını (altı tatlı kaşığı ya da 24 gram) aşmamak için, etiketler üzerinde biraz mesai harca ve yediklerinin içine neler gizlenmiş olabileceğinin farkında ol.
Barbekü sos:
2 çorba kaşığında 3,75 tatlı kaşığı (15 gram) Ketçap:
2 çorba kaşığında 2,25 tatlı kaşığı (9 gram) Meyveli yoğurt:
180 gramında 7,75 tatlı kaşığı (31 gram) Makarna sosu:
120 gramında 3 tatlı kaşığı (12 gram)
Kahvaltı barı:
Bir barda 6,25 tatlı kaşığı (25 gram)
anksiyete ve asabiyete varan değişiklikler gerçekleştiğini gördük. Aynı zamanda şiddetli yeme isteğine yol açan değişimler de gözlemledik” diyor. Tat alma duyun böyle bir durumda sana yardım etmediği gibi, o da farklı bir bağımlılığa yol açıyor: Yeni bir araştırmaya göre, kilon ne kadar fazlaysa dilindeki “tatlı”yı algılayan tat alıcıları da bir o kadar köreliyor.
Kısacası milyonlarca insan, yaygın olduğu kadar da tehlikeli bir maddenin müptelası olmuş durumda. Hyman’a göre avcı-toplayıcı olduğumuz dönemde hayatımızı kurtaran şey (şeker, bulduğumuzda bizi ödüllendiren ve hayatta kalmamızı sağlayan şeydi), artık bizi öldürüyor.
NASIL BAŞTAN ÇIKIYORSUN?
Şekerin albenisine karşı ne kadar savunmasız olduğun, genetik kodlarına dayanıyor. The Sugar Smart Diet’in yazarı ve Prevention’ın editoryal direktörü Anne Alexander, “Şeker bağımlılığı tıpkı kumar bağımlılığı gibidir. Bazıları kumarhaneye gider, oyununu oynar ve evine döner. Bazıları da evini ipotek edip oyuna devam eder” diyor.
Şeker bağımlılığı skalasında nerede durduğunu görmek için bir hafta boyunca günde altı veya daha az tatlı kaşığı şekerle kendini sınırlamayı deneyebilirsin. Eğer şiddetli bir tatlı krizine tutuluyorsan ya da yoksunluk hissi yaşıyorsan -veya düşük konsantrasyon, baş ağrısı ve üzüntü gibi başka belirtiler varsa- büyük bir ihtimalle sen de bağımlılar ordusunun bir üyesisin. Ama kendini iyi hissediyorsan, beynin muhtemelen şekere bağımlı değildir. Tabii bu, şeker tüketimini arttırabileceğin anlamına gelmiyor! Unutma: Bağımlılık yapsa da yapmasa da, çok fazla şeker geride her zaman bir hastalık riski bırakır.
DİYETTE TATLI KRİZİ Diyet Listesi Zayıflama Yöntemleri 3KModa
TATLI KRİZİ LANETİ… Resimleri
