Sonia Rykiel

1960’LI YILLARDA PARİS’TE BAŞLAYAN SONIA RYKIEL’İN MODA ÖYKÜSÜNÜ, ARTIK TÜM DÜNYA BİLİYOR. GEÇTİĞİMİZ AY 86 YASINDA ARAMIZDAN AYRILAN TASARIMCI İÇİN SÖYLENECEK ELBETTE COK SÖZ VAR. selenmeçoglu

‘ÖRGÜLERİN KRALİÇESİ’ Sonia Rykiel geçtiğimiz ay uzun zamandır mücadele verdiği Parkinson hastalığına yenik düştü. öO’lı yıllardan bu yana Paris modasına sağladığı katkı ve kıvırcık kızıl saçları, onu moda endüstrisinde bir sembol hâline getirmişti bile.

Asıl ismi Sonia Flis. 1930’larda Paris’te dünyaya gelen Sonia, Fransız bir baba ve Romanyalı bir annenin en büyükkızıydı. Hayatın cilveleri işte… Birçok efsanevi moda tasarımcısı gibi onun da modayla olan gerçeküstü yakınlaşması tamamen tesadüf eseri. 1953 yılında soyadını aldığı Sam Rykiel ile evlendi. Sam zaten hâlihazırda bir butiğin sahibiydi. Sonia, 1956 yılında kızı Nathalie’yi, 1961 yılında ise oğlu JeanPhillippe’yi dünyaya getirdi. Oğluna hamileyken geçirdiği süreç ise bir ikonun dogmasına öncülük edecekti; ‘poor boy sweater’. Hamileliğinde bedenine göre kıyafet bulamayan Sonia, tabii ki içinde yaşayan tasarımcı ruhun kulağına fısıldamasıyla, yeni

bir fikir yaratmış. Kolları ve gövde boyu daha kısa, sanki çamaşır makinasında yıkanırken çekmiş görüntüsü veren ‘ikonik’ trikodan bahsediyoruz. Hem de öO’lı yılları özgürlükçü anlamda özetleyecek olan bir triko…

Sonia, 1964’te Laura adında bir butik açtı. Bunun üzerinden çok geçmedi; 1968 yılında eşi Sam ile yollarını ayırdılar. Aslında zaman olarak Sonia’nın günümüze kadar devam eden moda hikâyesi de böyle başladı çünkü aynı yıl kendi adını taşıyan mağazası ilk kez Parizyen kadınlara hizmet etmeye başlayacaktı. “Beni kalabalıktan ayrı tutacak kıyafetler giymek istedim. Bu yüzden kendim için bir şeyler yaratmaya karar verdim” demesi başlangıç noktasının gerçek bir ispatıydı.

1995 yılına kadar kendi markasının tasarımcı koltuğunu başkasına teslim etmedi. yılına kadar da onursal başkan olarak markasına yakın durdu. Ama artık işleri gençlere devretme zamanıydı. Üstelik uzun zamandır

savaştığı Parkinson hastalığı da ona daha fazla müsade etmiyordu. Son kitabı N’Oubliez Pas Q,ue Je Joue’de (Don’t Forget That I’m Acting) hastalığını ‘yalnız’ geçirdiğinden bahsediyordu. “Hiç kimseye söylemedim. O zamanlar 40 yaşında olan kızıma bile… Kendime sakladım çünkü doktorum kimseye söylemememi tavsiye etti. Hastalığımın henüz hafif olduğu zamanlardı, bahsetmeye değer görmüyordum. Ama içten içe korkuyordum çünkü annem 70 yaşındayken bu hastalıkla karşı karşıya kalmıştı. Ne kadar acı çektiğini hatırlıyorum. Üstelik bu tam 40 yıl önce, hiçbir tedavinin olmadığı zamanlardı” diyor kitapta Sonia, hastalıkla bir süre tek başına mücadele etmesiyle ilgili.

Peki, Sonia’yı moda endüstrisinde bu kadar mutlak ve efsanevi kılan neydi? Fransız modası ona neden çok şey borçlu? 1960’lar, yavaş yavaş gençliğin asileşip kendi çizdiği yolda özgürlüğünü ilan etmesinin en çok etkisini gösterdiği zamanlara tekabül ediyor. Hele 70’lerden bahsetmeyelim bile… Sonia Rykiel işte bu zamanlarda kadınların özgürleşmedeki liberal hareketin görsel temsilcilerinden biri oldu. Sunduğu parçalar hep kadının ve onun rahatlığının yanındaydı.

Kullandığı renkler her zaman kadının içinden çıkan engellenemez coşkunun görsel bir ispatıydı. Simdi nasıl podyum kendini sloganlı parçalarla bir protesto alanı hâline getiriyorsa, bunu aslında Rykiel’e borçlu. 1971 yılında triko parçanın üzerine yazdığı ‘Sensous’ kelimesiyle modada ilk

ONLAR NE DEMİŞLERDİ?

Efsanevi moda tasarımcılarının Sonia Rykiel ile ilgili söyledikleri…

“Olağanüstü bir cazibesi var. Gözleri, ses tonu, yaklaşımı, konuşma şekli…”

Christian Lacroix “ihtişamına bayılıyorum, üstelik mükemmel bir arkadaş. Onun birçok portresini ve karikatürünü çizdim.”

Karl Lagerfeld

“Sonia olağanüstü bir tasarımcı, süpersonik bir anne, muhteşem bir anneanne ve de çok iyi bir arkadaştır.

Ona gerçekten hayranım.” Alber Elbaz “Sonia Rykiel çığır açan bir tasarımcı. Yaptığı işlerde özgür ruhlu kadınları ve onların tarzını yansıtması bende hayranlık uyandırıyor.” Jean Paul Gaultier “Muhteşem espri yeteneğinin yanı sıra farklı ve kişisel tasarımlarıyla kadınlara yeni bir özgürlük anlayışı getirmeyi hedefleyen biri Sonia.” Tomas Maier “Modaya yaklaşımı, ayrılmaz bir şekilde feminizme bağlıydı. Giysileri daha da yumuşatması için dikişleri kullanış tarzı inanılmazdı. Yves Saint Laurent, Andre Courreges gibi, tasarımlarıyla kendini belli eden sanatçılardandı.”

JeanCharles de Castelbajac “1960’lı yıllarda Paris’e ayak bastığımda, o çoktan ikon olmuştu. 1972 ya da 1973 yılında tanıştık ve arkadaş olduk. Çok yetenekli ve öncüydü, ilmekleriyle modaya yön verdi.” Kenzo Takada sloganı oluşturmuştu bile. Çünkü anlamı ‘hislere hitap eden’ olan bu kelime, kadınların sevgililerinin gözünde nasıl bir değeri olduğu gerçeğini vurguluyordu.

Sonia Rykiel lüks modanın haute couture’dan hazır giyime geçişine yardım eden isimlerden biri oldu. Koleksiyonlarının profili; uzun ve dar formlar, enine çizgiler, örgü oversized ya da crop trikolar veya kürklerden çiziliyordu. Kadınların renk kullanmaktan çekindiği zamanlarda onlara parlak renklerle cesaret vermek istedi ve başardı da. ‘İkonik’ olarak adlandırılan birçok parçası Hollywood yıldızlarının da arasında bulunduğu geniş bir kitlenin rağbetiyle değer kazandı ve takdir edildi. Onun için kadın tam anlamıyla kadın olmalıydı. Özgür, eksantrik, gizemli ve baştan çıkarıcı… Pantolon giyseler bile!

yılında Fransız moda endüstrisine verdiği 40 yıllık hizmetinin karşılığında The Order ofL6gion d’Honneur ödülüyle onurlandırıldı. 40. yıl şerefine düzenlenen defilede Martin Margiela, Riccardo Tisci, Christian Lacroix, Kari Lagerfeld, Stella McCartney, JeanPaul Gaultier, Michael Kors ve Jeremy Scott gibi zamanın önemli tasarımcıları ‘kendi Sonia Rykiel’lerini’ podyuma taşıdı. 1994 yapımı PrfrtâPorter filmini hatırlarsınız. Yönetmen Robert Altman’ın bir Sonia Rykiel defilesini izlemesiyle bu efsanevi filmin ortaya çıktığını bilmiyor olabilirsiniz.

Sonia Rykiel 86 yaşında hayata veda etmiş olabilir. Fakat kariyerinde sayısız başarıya imza atmış tasarımcının, moda dünyasında öncüsü olduğu ‘başlangıçlar’ her daim geçerliliğini koruyacak ve sonsuza kadar ölümsüz olacak, mc